Fire – Vergisel Yönden Randıman İncelemesi – Bir Yargı Kararı

Hemen söyleyelim fireler dikkate alınmadan doğru bir randıman incelemesi yapılamaz.

✔ “Fire” kavramına ilişkin olarak Vergi Mevzuatımızda her hangi bir düzenleme yer almamakla birlikte değerleme açısından fire, bir malın üretim veya tüketim aşamalarında kendiliğinden oluşan ve miktarı kesin olarak tespit edilemeyen, ancak envanter sırasında kayıtlardan ortaya çıkarılabilen bir azalmayı ifade etmek için kullanılmaktadır.

✔Dolayısıyla, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına kadar kendi doğal akışı içerisinde, ticari ve teknik icaplara uygun olarak uğradığı kayıpları fire olarak kabul etmek gerekmektedir. Bu bağlamda, ticari emtialar fiziksel özellikleri gereği buharlaşma, erime, kuruma, çekme, ya da sızma, dökülme gibi nedenlerle miktarsal azalmaya maruz kalabilmektedirler. Ayrıca emtianın stok, nakil ve satış aşamalarında kırılma, çürüme, yırtılma gibi nedenlerle kısmi fiziksel kayba veya değer kaybına uğraması mümkündür. Yine ticari emtianın bulunduğu koşullar, depo edilme biçimi ve sınai mal üretiminde kullanılan teknik ve üretim koşulları gibi pek çok nedenle de fire oluşabilmektedir.( 01/03/2012 B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-267-67 sayılı GİB özelgesinden).

✔Bu tip fireler üretim sonrası ortraya çıkan emtianın maliyetinin tespitinde dikkate alınmakta ve doğal olarak satış aşamasında fiyatlamaya dahil edilmektedir.

✔ Yapılan bir vergi incelemesinde üretim aşamasındaki iktisadi ve teknik icaplara uygun fireler dikkate alınmadan vergi incelemesi sonlandırılmıştır. Bunun üzerine yapılan tarhiyatlar ve kesilen cezalar dava konusu yapılmıştır.

✔ Vergi mahkemesi dava dilekçesinde de öne sürüldüğü üzere verdiği kararda ;”….bu kadar yoğun faaliyette bulunulan bir işletmede hiç fire verilmemesinin ticari icaplara uygun olmadığı, bu konuda aynı alanda faaliyet gösteren işletmelerden, Ticaret ve Sanayi Odasından bilgi alınması, imalat, depolama ve satış aşamalarında fire bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise oranının tespit edilmesi gerekirken edilmediği dikkate alındığında, randıman incelemesine göre bulunan hasılat farkının varsayıma dayalı olduğu, bu itibarla belgesiz yağlı pirina alındığına ve kuru pirina satıldığına ilişkin somut tespit olmaksızın, re’sen tarh sebebinin mevcut olayda vuku bulduğunu ispattan uzak randıman incelemesi sonucu bulunan hasılat farkı üzerinden yapılan dava konusu cezalı tarhiyatta hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak davanın kabulüne” karar vermiştir.

✔Vergi Dairesi kanun yolu istinafa başvurmuş ve BİM tarafından vergi mahkemesi kararı onaylanarak, dairenin istinaf istemi red olunmuştur.

▶ Konu Danıştay’dadır.