Banka Dekontu Üzerinden KDV İndirimi
A) Giriş
07.09.1995 tarih ve 22397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’ nci maddesinin verdiği yetkiye istinaden bankalar tarafından düzenlenen dekontlar bu kanun uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına alınmıştır. Bankaların yaptıkları hizmet ve satış işlemlerine ilişkin olarak anılan tebliğde yer alan açıklamalara uygun olarak düzenlemek zorunda oldukları dekontlar, fatura yerine geçen belge olarak 01.01.1996 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanılmıştır. Maliye Bakanlığınca verilen özelgelerde; bankalarca düzenlenen dekontlara dayalı olarak bazı işlemlere ilgili ödenen KDV indirim konusu yapılabileceği yönünde görüş bildirilmektedir.
B) 243 Sayılı Tebliğde Yer Alan Düzenleme
Tebliğde yer alan düzenlemeye göre;
Bankalar, yaptıkları hizmet ve satış işlemlerine ilişkin kayıtlarının dayanağı olan fatura yerine, aşağıda açıklanan şartlara uygun olarak belge düzenlemek zorundadırlar.
Bankalar, döviz alım satım işlemleri ile menkul kıymetler borsasında aracı kurum sıfatıyla müşterileri adına yaptıkları menkul kıymet alım satımları hariç olmak üzere, yaptıkları bütün hizmetler veya satışlar dolayısıyla lehlerine tahakkuk edecek tutarları aşağıdaki şartlara uygun olarak düzenleyecekleri dekontlarla belgeleyeceklerdir. Dekontlar en az iki örnek olarak düzenlenecek, ikiden fazla örnek olarak düzenlendiği takdirde her birinin kaçıncı örnek olduğu belirtilecektir. Düzenlenecek dekontlarda en az aşağıdaki bilgilere yer verilecektir.
- Banka (ve Şube) adı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi numarası,
- Müşteri adı-soyadı/unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve vergi numarası,
- Düzenleme tarihi,
- Birim kodu seri ve sıra numarası (dekontu düzenleyen her müstakil şube veya birimi tanıtmak üzere verilecek kod numarası ve dekontu düzenleyen her şube veya birim itibariyle her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenleme sırasına göre verilecek müteselsil sıra numarası),
- Satılan emtia veya yapılan hizmetin nevi ve tutarı.
- Fatura yerine geçmek üzere düzenlenen dekontları, fatura düzenlenmesini gerektirmeyen diğer işlemler (örneğin, bankanın merkez veya şubeleri arasında cereyan eden iç işlemler veya banka lehine bir bedelin taahhukunu gerektirmeyen muameleler) için düzenlenen dekontlardan ayırmak üzere ayrı sıra numaraları kullanılacaktır.
Dekontların seri ve sıra numaralarının matbaa baskılı olması zorunlu olmayıp, bu numaralar bilgisayar veya numaratör kullanılarak dekonta düzenlendiği sırada kaydedilebilecektir.
C) 243 Sayılı Tebliğe İlişkin Açıklama ve KDV İndirimi
Dikkat edilirse Tebliğde “. Bankaların yaptıkları hizmet ve satış işlemlerine ilişkin olarak anılan tebliğde yer alan açıklamalara uygun olarak düzenlemek zorunda oldukları dekontlar” fatura yerine geçen belge olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla bankaların verdiği bir hizmete veya satışa dayanmayan ödeme dekontları fatura yerine geçen belge olarak kabul edilemeyecektir.
Verilen özelgelere bakacak olursak;
-
Köprü Ve Otobanlardan OGS İle Geçişlerde Kullanılmak Üzere …. Bankasına Yatırılan Paralar Karşılığında Düzenlenen Dekontlarda Yazılı Bedellerin Katma Değer Vergisinin İndirim Konusu Yapılıp Yapılamayacağına yönelik verilen bir özelgede de;
“ Bu itibarla, köprü ve otobanlardan Otomatik Ödeme Sistemi (OGS) ile geçişlerde ………. Bankasınca “köprü tahsil” açıklamalı dekont düzenlenmesi ve bu belgenin gider belgesi olarak kullanılması gerekmektedir.
Bu açıklamalar çerçevesinde, köprü ve otobanlardan OGS ile geçişlerde kullanılmak üzere …. Bankasına yatırılan paralar karşılığında düzenlenen dekontlarda yazılı bedellerin katma değer vergisi hariç tutarlarının gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınması, bu bedeller üzerinden iç yüzde yoluyla hesaplanacak katma değer vergisinin de bu vergi uygulamasında” indirim olarak kabul edilmesi” mümkün bulunmaktadır[1].”
-
Ayrıca kartlı geçiş sisteminde bankalardan yaptırılan dolum karşılığında alınan dekontlardaki bedel üzerinden iç yüzde yöntemiyle hesaplanan KDV indirim konusu yapılıp yapılamayacağına yönelik verilen bir özelgede de;
“243 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; Bankalar tarafından düzenlenecek belgeler açıklanmış olup bu açıklamalar göre,
Bankalar döviz alım – satım işlemleri ile menkul kıymetler borsasında aracı kurum sıfatıyla müşterileri adına yaptıkları menkul kıymet alım – satımları hariç olmak üzere, yaptıkları bütün hizmetler veya satışlar dolayısıyla lehlerine tahakkuk edecek tutarları şartlara uygun olarak düzenleyecekleri dekontlarla belgeleyeceklerdir.
Yukarıda belirtilen hükümler doğrultusunda, şirket tarafından bankaya yapılan kart dolum ödemeleri için bankaca dekont düzenlenmesi uygun olup, alınan dekontların muhasebe kayıtlarında dikkate alınması gerekmektedir.
Söz konusu olayda ise, geçiş ücretleri KDV dâhil olarak belirlenmiştir. Kartlı geçiş sistemi ile birlikte geçiş ücretleri bankalara yatırıldığından ve bu bedeller karşılığında bankalardan dekont alındığından, dekontlarda belirtilen bedeller KDV dâhil bedellerdir.
Bu itibarla, geçiş ücretleriyle ilgili olarak kartlara bankalardan yaptırılan dolum karşılığında alınan dekontlardaki bedel üzerinden iç yüzde oranı uygulamak suretiyle katma değer vergisi hesaplanması ve hesaplanan katma değer vergisinin de indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır[2].”
Şeklinde görüş bildirilmiştir.
-
Şirketin bankaya kiraladığı işyerinin kira bedelinin fatura karşılığında tahsilinden sonra bankanın kiralamadan vazgeçmesi halinde şirket tarafından iade edilen kira bedeline ilişkin olarak bankanın düzenleyeceği dekonta istinaden KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağına yönelik verilen bir özelgede;
“3065 Sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun; 1/1. maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin, 1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu,
- maddesinin (a) bendinde, vergiyi doğuran olayın, malın teslimi veya hizmetin yapılmasıyla meydana geldiği, (b) bendinde malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi halinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesiyle de vergiyi doğuran olayın meydana geldiği,
- maddesinde de, malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellefin bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellefin ise indirim hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin meydana geldiği dönemde düzelteceği, bu işlemlerin yapılabilmesi için iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi gerektiği,
Hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, şirket tarafından bankaya kiralanan işyerinin kira bedelinin fatura karşılığında bankadan tahsilinden sonra bankanın kiralamadan vazgeçmesi nedeniyle bankaya iade edilen kira bedeli için şirket tarafından gider pusulası düzenlenmesi mümkün olup, gider pusulasında hizmetin gerçekleşmediğinin ayrıca belirtilmesi, iade edilen bedelin KDV’sinin satış bedelinden ayrı gösterilmesi, daha önce düzenlenen faturanın gider pusulasına eklenmesi veya tarih ve sayısının düzenlenen bu belge üzerinde ayrıca gösterilmesi halinde, gider pusulasında gösterilen KDV, KDV Kanunu’nun 35. maddesinde açıklanan esaslar doğrultusunda indirim konusu yapılabilecektir[3].”
Finansal kiralama sözleşmesi kapsamında temin edilen fotokopi makinesinin bedelinin finans kurumunca düzenlenen dekont karşılığı ödenmesi ve dekontta katma değer vergisi (KDV) tutarı ayrıca gösterilmeyip toplam tutar şeklinde düzenlenmesi durumunda ödenen KDV nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususunda verilen özelge ;
“Finans Kurumundan finansal kiralama sözleşmesi kapsamında temin edilen fotokopi makinesinin bedeli karşılığında düzenlenen dekontta KDV gösterilmemesi nedeniyle herhangi bir KDV indirimi yapılması mümkün bulunmamaktadır[4].”
OSB’de bulunan fabrikada kullanılan elektrik bedelinin OSB hesabına bankaya yatırılması halinde banka dekontuna istinaden KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağına ilişkin özelgede ;
“OSB’ye banka kanalıyla yapılan ödemelerin indirim konusu yapılabilmesi için fatura düzenlenmesi gerekmekte olup, fatura düzenlenmemesi halinde banka dekontunda gösterilen KDV nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır[5].” Denilmiştir.
D) Değerlendirmemiz
Bilindiği üzere ödenen KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için, aksine hüküm bulunmadıkça fatura ve benzeri belge üzerinden gösterilmesi gerekmektedir. Bu fatura ve benzeri belgenin de tahsilatı yapan, başka bir ifadeyle mal ve hizmeti sunanlar tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Verilen özelgelerde OGS veya HGS ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi durumunda, banka tarafından düzenlenen dekonta dayalı olarak, iç yüzde yoluyla hesaplanmak suretiyle bedelin içinde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılabileceği ifade edilmiştir.
Bizim görüşümüze göre bu gibi durumlarda ödenen KDV’nin banka dekontlarına istinaden indirim konusu yapılması mümkün değildir. Zira OGS ya da HGS hizmetleri bankalar tarafından sunulmuşsa, bankaların KDV mükellefiyeti bulunmadığından tahsil ettikleri bedeller üzerinden ödemeyi yapanlarca KDV indirimi yapılamaz. Şayet bu tahsilatlar otoban, köprü, tünel vs. gibi hizmetleri sunanlar hesabına yapılmışsa, fatura vb. belgeyi bu hizmeti sununlar tarafından düzenlemesi mecburiyeti olduğundan dolayı dekont üzerinden KDV indimi mümkün değildir.
[1] M.B.’nın 14/01/2003 tarih, B.07.0.GEL.0.55/5529-655/1707 sayılı Özelgesi.
[2] İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 27.03.2006 tarih, B.07.1.GİB.4.35.17.01/KDV.02.279/807 sayılı özelgesi.
[3] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın KDV.MUK.B.07.1.GİB.4.34.17.01.35.25-38328 ve KDV-2009/32 sayılı özelgesi.
[4] GİB, 23/07/2012 tarih, B.07.1.GİB.4.55.15.01-2011-KDV-ÖZE-22-275 sayılı özelge
[5] GİB, 02/08/2012 Tarih, B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.30-2408 sayılı özelge.